De voce "unguis" deque iuncturis aliquot

Salve!

Cum superiore commentatione de voce quæ est manus deque iuncturis aliquot egimus, opportunum duxi singillatim de aliis manus partibus deinceps agere.

Nunc vero vires sive sensus vocis unguis, Forcelinianum lexicon consulentes, consideremus:

“Unguis est corneum illud, quod in extremis digitis enascitur non solum in manibus, verum etiam in pedibus humanis et ceterorum etiam animalium, quæ pedum digitos habent separatos, ut sunt simiae et aves.

Ungues ponere. h. e. recīdere. Ovid. 6. Fast. 230.: subsecare ferro. Horat. 1. Ep. 7. 51.: cultello purgare. Plin. 10. Hist. nat. 35. 52. (106). recīdere. et 28. ibid. 2. 5. (28). resecare. et Petron. Sat. 104. deponere. [...]"

Ceterum ad dolorem vel iram exprimendam alicuius in alium quempiam hominem, hisce locutionibus voce unguis instructis uti licet:

ungues iratos conicere alicui in vultum ... vel

 ...unguibus ire in vultum alicuius , vel etiam

ungue sauciare genas , ungue rigido notare genas 

...

proverbialis autem locutio est ex ungue leonem sc. noscere vel dignoscere.

…

“Unguis transversus et unguis latus, proverbialiter usurpantur pro quam minimo spatio. Cic. 13. Att. 20. A recta conscientia transversum unguem non oportet discedere. ... Plaut. Aulul. 1. 1. 18. Si hercle tu ex istoc loco digitum transversum aut unguem latum excesseris. Similiter Apul. 9. Met. Nec ungue latius a se discedere passa est. Adde 2. ibid.

Medium unguem ostendere, proverbialiter est summe contemnere:

inde sumptum quod medius digitus pro impudico habebatur. Juvenal. 10. 52. quum fortunae ipse minaci Mandaret laqueum mediumque ostenderet unguem. 

Ungues arrodere est illorum, qui cogitabundi sunt, qui rem aliquam secum agitant et in ea hærent aut deliberant, utrum eam amplecti, an mutare debeant. Horat. 1. Sat. 10. 70. in versu faciendo Sæpe caput scaberet, vivos et roderet ungues.

Ungues mordere est gestus irati aut pænitentis. 

Ab unguibus ad verticem, ab imo ad summum.

Cic. Rosc. ... Nonne ab imis unguibus usque ad verticem summum ex fraude et fallaciis constare totus videtur?

De tenero ungui, idem quod a teneris unguiculis, id est a pueritia...

Ad unguem vel in unguem, ad perfectionem, perfecte, absolute. Horat. 1. Sat. 5. 32. Capitoque simul Fontejus, ad unguem Factus homo. h. e. omni ex parte politus, urbanus.

Improprie: ...

Unguis est etiam vitium oculi, id est nervosa quædam adnatæ membranæ excrescentia, a majore oculi angulo ut plurimum adnascens, ad oculi coronam ita procedens, ut quandoque pupillam operiat, ...

 Cels. 7. 7. n. 4. Unguis vero, quod πτερύγιον Græci vocant, est membranula nervosa oriens ab angulo, quæ nonnumquam ad pupillam quoque pervenit eique officit. 

Ceterum, docet nos Forcellinius discrimen inter unguem et ungulam:

Unguis et ungula differunt in eo, quod unguis est in iis animalibus, quæ digitos habent, ungula vero in illis, quæ solidos vel bisulcos habent pedes.